Başak Nur GÖKÇAM
Bir zamanlar kumlu olan Yeni Zelanda haliçlerindeki çamurlu mangrov habitatlarının genişlemesi ise pek hoş karşılanan bir durum olmadığından haliçlerdeki çamurlaşmanın neden olacağı tıkanmayı önlemek için ise mangrovlar temizlenir. Bu temizliğin tarihi de 19’uncu yüzyıla dayanır.
O dönemde Avrupalı yerleşimciler, yaygın ormansızlaştırma ve tarım çalışmalarına odaklanmıştı. Yeni Zelenda bölgesindeki nehirlerde tortu miktarının artışı da haliçlerde çamur birikmesine neden oldu. Oluşan çamur birikintisi, mangrov sahalarını genişlettikçe de çamur oluşumu giderek artarak, mangrovların geniş alana yayılmasını destekledi.
Sonrasında ise çamur oluşumunu azaltmak ve çamuru denize sürükleyebilecek akıntılara ve gelgitlere maruz bırakmak amacıyla Yeni Zelanda’nın bazı bölgelerinde mangrovlar kesilmeye başlandı. Mangrovların kesilmesi, o zamandan bu yana doğru bir eylem gibi algılansa da yapılan araştırmalar, bunun işe yaramadığını, aksine durumu daha da kötüleştirdiğini gösterdi.
Araştırmaya ilişkin değerlendirmede bulunan Boston Üniversitesi baş yazarı Dr. Danghan Xie, “Mangrovların kaldırılmasının haliçlerdeki çamurlaşmayı artırdığını görünce şaşırdık. Mangrovlar, tortunun denize akmasına izin veren nispeten derin, hızlı akan kanallar yaratıyor.
Mangrovlar ayrıca çamuru nehir kanallarının yakınında verimli bir şekilde yakalayarak başka yerlere yerleşmek için daha az şey bırakıyor” dedi. Mangrovların kaldırılması durumunda, haliçlerin daha önce çok az alan kısımlarına tortu ulaşabileceğini belirten Xie, “Genel olarak, mangrovların kaldırılması haliçlerin daha az değil, daha fazla çamur tutmasına neden oluyor” bilgisini verdi.
Gelgitler, akıntılar, tortu desenleri ve Yeni Zelanda haliçlerindeki mangrov büyümesi gibi faktörlerin hesaba katıldığı çalışmada, bilgisayar simülasyonu olan “biyo-morfodinamik model” kullanılarak elde edilen bulgulara göre mangrov temizliğinin kıyıdaki çamurlaşma yönetimi konusunda işe yaramadığını gösterdi. Çalışmanın araştırma ekibinde ise Exeter, Utrecht, Boston, Leuven, Waikato, Auckland ve Waikato Bölge Konseyi üniversitelerinden temsilciler yer aldı.
Yukarı havzada sürdürülebilir arazi kullanılmalı
Çalışmaya ilişkin konuşan Exeter Üniversitesi’nden Dr. Barend van Maanen, “Daha büyük bir resme bakmamız gerek. Bulgularımız mangrovların nedeni değil, daha geniş bir sorunun belirtisi olduğunu gösteriyor. Kıyıdaki mangrovların kaldırılmasına odaklanmak yerine çözüm, yukarı havzada daha sürdürülebilir arazi kullanımıdır. Nehirlere giden tortu miktarını azaltarak, kumlu ekosistemleri koruyabilir ve aşağı havzadaki pahalı ve muhtemelen verimsiz yönetim baskısını ortadan kaldırabiliriz” dedi.
